ep3

“เศษดินเผาพวกนี้ กำหนดอายุได้หรือ”

“ด้วยรูปแบบเฉพาะของมัน เราสามารถสันนิษฐานได้ นายดูชิ้นนี้” ดร.เจนภพหยิบชิ้นส่วนเศษดินเผาชิ้นหนึ่งให้เพื่อนดู

“มันเป็นเศษภาชนะดินเผา ที่เราเรียกว่า หม้อมีสัน เห็นขอบสันของมันตรงนี้ไหม” ดร.เจนภพวางมือไปกับขอบภาชนะ

“หม้อมีสัน จะนิยมทำในยุคทวารวดี เป็นข้อมูลจากนักวิชาการรุ่นก่อน ๆ ที่เขาสำรวจกันมา ซึ่งมันก็สอดคล้องกับการขุดค้นชั้นดินของชั้นที่เจอชิ้นส่วนนี้พอดี บางทีถ้าโชคดีเราอาจจะเจอลูกปัด ตะเกียง หรือเหรียญก็ได้นะ เหมือนๆ กับแหล่งขุดค้นอื่นๆ ที่เขาเจอกัน สมัยนั้น การค้าของเราท่าจะคึกคักมาก เพราะมีทั้งอินเดีย มีทั้งจีน มีทั้งเปอร์เซียที่เข้ามาติดต่อค้าขายกับเรา”

“ด้านโน้นก็ขุดด้วยหรือ” พชร ชี้ไปทางคนงานอีกกลุ่มที่อยู่ไกลออกไปราวสองกิโลเมตร ซึ่งกำลังคร่ำเคร่งในการขุดหลุมบางอย่างอยู่

“ไม่ใช่หรอก ด้านโน้น เขาไม่อนุญาตให้เราขุด เพราะเขากำลังจะบ้านให้ลูกสาวกับลูกเขยเขา ฉันเองก็เสียดาย ขุดหลุมอย่างนั้น ทำลายโบราณวัตถุชัด ๆ” เสียงบ่นอย่างเสียดาย

“ทำลาย?”

“ใช่สิ นายก็เห็นหลุมที่ฉันขุดนี่ ว่าค่อยๆ ปาดหน้าดินลงไปทีละนิด ใช้ทั้งพู่กัน ทั้งเกียง ประคบประหงมคลุกดินคลุกฝุ่นอยู่กับมัน กว่าจะได้แต่ละคืบ ละศอก ใช้เวลานาน แต่โน่นใช้จอบขุดโครมๆ วันเดียวก็ลึกกว่าหลุมฉันแล้ว”

“มันอาจจะไม่มี โบราณวัตถุอย่างที่นายคิดก็ได้” พชรปลอบใจเพื่อน

“ก็หวังว่าอย่างนั้น” ดร.เจนภพละสายตาจากหลุมขุดเสาบ้านที่อยู่ไกลออกไป กลับไปสนใจหลุมขุดค้นของตัวเอง ขณะที่ พชรขอกุญแจรถแล้วเดินย้อนกลับไปที่รถขับออกไป

“จะไปไหนของเขา” ดร.เจนพบชะเง้อตาม

พชร ขับรถมาจอดรถอยู่ใกล้กับบริเวณที่คนงานกำลังขุดหลุมสร้างบ้าน อย่างที่ ดร.เจนพบบอกไว้ เขาลงทักทายชาวบ้านที่อยู่บริเวณนั้น พร้อมปฏิเสธว่า ไม่ได้มาจาก กรมศิลปากร เพียงแต่มาชมหลุมขุดค้นทางโบราณคดีเท่านั้น

“ผมอยู่มาตั้งแต่ ปู่ย่าตามทวด อย่าเอาที่ดินผมไปเล๊ย”

“คงไม่ใช่ อย่างนั้นหรอกครับ เขาก็แค่มาศึกษาครับ”

“ก็ไม่แน่หรอกคุณ ข้างล่างนี่มีของอยู่เยอะ เดี๋ยวเขาจะมาอ้างว่าสมบัติแผ่นดิน พวกผมมันคนจน จะไปหาที่อยู่ที่ไหนอีก”

พชร ไม่กล่าวว่าอะไร แต่สังเกตเห็นหญิงสาวสูงอายุ สวมสร้อยลูกปัดหลากสีอยู่บนคอ

“สวยดีนะครับป้า”

“จ๊ะ ลูกปัดทวารวดี ทำไร่ ทำสวน พรวนดินมันก็เจอแล้ว เก็บเล็กผสมน้อยก็เอามาร้อยได้นี่ล่ะจ๊ะพ่อคุณ”

“จะมาซื้อลูกปัดรึ” ลุงคนเดิมที่กลัวกรมศิลปากรจะมายึดที่ เปลี่ยนเรื่องทันที

“ไม่หรอกครับ ผมเห็นว่าสวยดี อยู่กับผู้หญิงจะเหมาะกว่า”

“ใส่ได้ทั้งชายและหญิง ละพ่อหนุ่ม แถวนี้มีเยอะ ถ้าสนใจลุงจะให้” อยู่ ๆ ลุงก็ถูกอัธยาศัยคนแปลกถิ่นเสียแล้ว พชร ยิ้มรับไมตรีนั้น แต่ไม่ปริปากพูดคำใดออกมา กระทั่งเศษดินจากบุ้งกี๋ถูกสาดขึ้นมาใกล้ๆ กับจุดที่เขายืนอยู่

“อ้าวเอ๊ย ระวังหน่อย คนยืนอยู่ตรงนี้โว๊ย” เสียงตะโกนบอกคนงาน กับเสียงกล่าวขอโทษขอโพยของคนงาน พชรไม่ได้สนใจนัก เพราะสิ่งที่ติดมากับดิน แน่นอนว่า มีเศษภาชนะดินเผา อย่างที่แหล่งขุดค้นของ ดร.เจนภพเจอ แต่มีสิ่งหนึ่งที่ไม่ใช่เศษภาชนะ หรือลูกปัด หากมันคือ เศษแก้วชนิดหนึ่ง ซึ่งเหลือแต่เพียงลักษณะที่คล้ายคอขวด

พชร หยิบมันขึ้นมาดูอย่างพิจารณา มือเรียวใหญ่พยายามปัดเศษดินที่ติดอยู่ออกจากเนื้อแก้ว ที่บางส่วนกระทบแสงแดดก็วาบแสงขึ้นยามสะท้อน

“อะไรหรือพ่อหนุ่ม”

“เศษแก้วครับ”

“ลูกปัด?”

“ไม่ใช่ครับ เป็นเศษแก้วธรรมดา”

“โอ๊ย ถ้าเศษแก้วแบบนี้ ก็ไม่ใช่ของเก่าอะไรหรอกครับ ของใหม่นี่ละครับ มันก็อยู่กับเศษดินที่กำลังขุดอยู่” ลุงละความสนใจไปทันที หันกลับไปดูลูกหลานที่เขี่ยกองดินเพื่อหาลูกปัดและเศษชิ้นส่วนที่พอจะมีค่าคัดแยกไว้ พชรเดินเข้าไปชะโงกดูหลุมขุดพบว่ามันลึกเกือบสองเมตรแล้ว พชรไม่รู้ว่า ชิ้นส่วนที่มากับกองดินพวกนั้น จะถูกนำไปขายหรือเก็บรักษาไว้ หากแต่ที่อยู่ในมือเขานี้ เขารู้สึกว่าอยากได้ เพราะยิ่งเขาปัดเศษดินออกมาเท่าไหร่ ดูเหมือนว่าเขาจะได้กลิ่นของมันด้วย น่าแปลกเศษแก้วนี้มีกลิ่นติดอยู่ คงเป็นวิทยาการสมัยใหม่ของปัจจุบันที่น่าสนใจ ยกขึ้นดมก็ดูจะชัดเจนขึ้นว่า กลิ่นมาจากเศษแก้วในเขาถืออยู่ในมือ

“ผมขอได้ครับ เศษแก้วนี้”

“จะเอาไปทำไมพ่อหนุ่ม เศษแก้วธรรมดา ผมแบ่งลูกปัดให้ดีกว่า ไหนๆ ก็มาเที่ยวบ้านผมแล้ว” น้ำใจบางเศษเสี้ยวของคนที่นี่ ที่กำลังหาขุดหาของเก่าของตนเอง

“ไม่เป็นไรครับ ผมขอแค่เศษแก้วชิ้นนี้ ขอบคุณมากนะครับคุณลุง”

พชร หันหลังกลับทันที เพราะเกรงว่า เจ้าของที่จะไม่ให้เศษแก้วนี้กับเขา เมื่อมาถึงบริเวณหลุมขุดค้นของเพื่อน พชรยื่นเศษแก้วให้กับ ดร.เจนภพทันที

“จริงอย่างที่นายพูด ว่า บริเวณนี้มีแต่ของเก่า ที่นั่นเขาเจอลูกปัดหลากสี และก็เศษภาชนะอย่างที่นายพูดถึง” พชรไปที่นั่น เพราะต้องการพิสูจน์คำพูดของเพื่อนนั่นเอง

“อะไรของนาย” ดร.เจนภพรับเศษแก้วมาไว้ในมือ ก่อนเงยหน้าถาม

“เศษแก้วจากหลุมขุด แต่ว่า มันเป็นเศษแก้วปัจจุบันนะ ฉันเห็นว่าวิทยาการของมันน่าสนใจเลยเอามาให้นายดู”

“หลุมขุดเสาบ้าน? “ดร.เจนภพ ขยับตัวจากเก้าอี้สนาม เพ่งพินิจเศษแก้วของเพื่อนอยู่ชั่วครู่

“นายไปได้มายังไง”

“เขาโกยดินจากหลุมขึ้นมา แล้วเศษแก้วนี้ มันมาอยู่ข้าง ๆ ฉันปัดเศษดินออก ก็เลยเอามาให้นายดูนี่ไง”